Established 1999

KOMISJA EUROPEJSKA

26 sierpień 2009

Międzynarodowe grupy nacisku (c.d.)

Z lobbystami reprezentującymi interesy producentów rolnych w grupie COPA – COGECA, którzy są współtwórcami Wspólnej Polityki Rolnej i stanowią najbardziej wpływową europejską grupę nacisku, spotyka się Dyrektor Generalny Dyrekcji Generalnej ds. Rolnictwa. Podobne spotkania odbywają wysocy rangą funkcjonariusze Komisji z przedstawicielami UNICE. Grupy nacisku producentów rolnych – COPA, a także UNICE czy też EUROCHAMBRES – mogą poszczycić się najbardziej rozwiniętą siecią kontaktów prawie ze wszystkimi Dyrekcjami Generalnymi Komisji – pisze Krystyna Michałowska-Gorywoda.

KRYSTYNA MICHAŁOWSKA-GORYWODA


 


     Wyłączając formalne uznanie sił społecznych, jakimi są grupy nacisku, Komisja podjęła z nimi autentyczny dialog, którego treść i formy ulegały wzbogaceniu w miarę postępującej europeizacji procesów integracyjnych i wzrostu kompetencji ponadnarodowych instytucji UE.


     Aczkolwiek większość kontaktów istniejących obecnie pomiędzy Komisją Europejską a grupami nacisku została nawiązana głównie z inicjatywy i w wyniku zabiegów samych grup, to jednak w niektórych przypadkach propozycje współpracy wychodziły również od Komisji. W praktyce polityka Komisji wobec grup nacisku determinowana była dwoma głównymi czynnikami: stopieniem reprezentatywności oraz autonomią działania tych grup. W odniesieniu do tych grup, które w swej dziedzinie działalności były najbardziej reprezentatywne i których działalność cechowała duża autonomia (na przykład COPA lub UNICE), Komisja kilkakrotnie była inicjatorem, a niekiedy wręcz zabiegała o ustanowienie odpowiednich form współpracy. Prowadząc taką pragmatyczną politykę, dążyła ona do wzmocnienia znaczenia i roli tych grup, a w miarę potrzeby inicjowała powstanie nowych grup nacisku. Tak na przykład Komitet Konsumentów został utworzony w latach sześćdziesiątych z inicjatywy i wskutek zabiegów ówczesnego wiceprzewodniczącego Komisji, S. Mansholta. Komisja Europejska kontynuuje politykę aktywnego poparcia dla grup nacisku reprezentujących interesy konsumentów. Tak więc z powodu  rozwiązania w 1972 r. (ze względu na trudności finansowe) Komitetu Kontaktów Konsumentów Komisja wyasygnowała ze swego budżetu odpowiednie fundusze na reaktywowanie działalności innych organizacji konsumentów. Niezwykle pozytywne nastawienie instytucji UE wobec konsumentów zaczyna być ostatnio coraz bardziej symptomatyczne i wypływa ono m.in. z faktu, że po kilkudziesięciu już latach funkcjonowania Wspólnot Europejskich konsument zaczął być wreszcie, z różnych zresztą względów, dostrzegany przez ośrodki decyzyjne Unii. Formalnym wyrazem tego było choćby utworzenie w latach dziewięćdziesiątych przez Komisję Europejską odrębnej, samodzielnej Dyrekcji Generalnej ds. Konsumentów.


     W stosunku do tych grup, które z punktu widzenia interesów Komisji Europejskiej odgrywają najważniejszą rolę, ustanowione zostały z jej inicjatywy specjalne kanały współpracy, niedostępne zazwyczaj dla innych grup nacisku. Z przedstawicielami takich grup jak na przykład Europejski Okrągły Stół Przemysłowców spotyka się sam Przewodniczący Komisji. Kontakty na tak wysokim szczeblu należą jednak do rzadkości i mają charakter wyjątkowy. Znacznie częściej mają natomiast miejsce kontakty grup nacisku z poszczególnymi członkami Komisji Europejskiej oraz z członkami gabinetu politycznego danych komisarzy. Członkowie gabinetu są odpowiedzialni za przygotowanie wszelakich materiałów w określonej dziedzinie i za współpracę w tej dziedzinie z Dyrekcjami Generalnymi. Przedstawiciele grup nacisku starają się więc o włączenie ich do tych prac, przedstawiając opinie i stanowiska oraz przedkładając pod dyskusję alternatywne rozwiązania w danej sprawie. Takie kontakty utrzymuje na przykład tzw. Intergrupa  Kangura z gabinetem komisarza odpowiedzialnego za tworzenie Jednolitego Rynku Europejskiego.


     Z lobbystami reprezentującymi interesy producentów rolnych w grupie COPA – COGECA, którzy są współtwórcami Wspólnej Polityki Rolnej i stanowią najbardziej wpływową europejską grupę nacisku, spotyka się Dyrektor Generalny Dyrekcji Generalnej ds. Rolnictwa. Podobne spotkania odbywają wysocy rangą funkcjonariusze Komisji z przedstawicielami UNICE. Grupy nacisku producentów rolnych – COPA, a także UNICE czy też EUROCHAMBRES – mogą poszczycić się najbardziej rozwiniętą siecią kontaktów prawie ze wszystkimi Dyrekcjami Generalnymi Komisji. Lobbing prowadzony na forum wielu DG jest bardziej skuteczny niż działanie ukierunkowane na jedną z nich. Komisja bardzo często, poza wykorzystywaniem ekspertyz ekonomicznych i technicznych dostarczonych przez lobbystów, znajduje w tych grupach realne poparcie dla swych propozycji, a niekiedy (chociaż rzadko) wykorzystując stanowisko międzynarodowych grup nacisku, sama stara się wywrzeć wpływ na poszczególne rządy państw członkowskich UE (międzynarodowe grupy nacisku czynią to oczywiście za pośrednictwem grup krajowych). Przedstawiając na przykład w 1963 r. propozycje w sprawie ujednolicenia cen zbóż we Wspólnocie (tzw. I plan Mansholta), Komisja z jednej strony spotkała się z gwałtownym sprzeciwem COPA (ściślej zaś – niektórych, głównie zachodnioniemieckich i włoskich, krajowych organizacji producentów rolnych wchodzących w skład COPA), z drugiej strony została, przynajmniej początkowo, aktywnie poparta przez UNICE i związki zawodowe.


     Chociaż kontakty na wysokim szczeblu są bardzo cenione, to szczególne zainteresowanie lobbystów funkcjonujących na forum Komisji Europejskiej koncentruje się jednak na współpracy z niezwykle rozgałęzioną siecią różnego rodzaju komitetów konsultacyjnych, komitetów zarządzających i reglamentacyjnych. To właśnie tutaj powstają często pierwsze projekty aktów prawnych i innych decyzji, a funkcjonariusze tego szczebla Komisji Europejskiej są żywotnie zainteresowani konsultacjami z ekspertami międzynarodowych grup nacisku co do standardów technicznych, organizacyjnych czy też prawnych. Dwie centralne europejskie grupy nacisku producentów rolnych COPA – COGECA utworzyły około 40 wyspecjalizowanych komitetów, które współpracują z funkcjonariuszami Komisji Europejskiej na szczeblu jej organów pomocniczych. Uczestnictwo w pracy tych komitetów stwarza szanse skutecznego lobbingu i zapewnia bezpośredni współudział w formułowaniu wspólnotowej polityki. Intensyfikacja tej współpracy następuje w kwietniu i listopadzie, kiedy to dyskutowana jest kwestia ustalenia przyszłorocznych cen na artykuły rolno-spożywcze.


     Możliwości efektywnej współpracy międzynarodowych grup nacisku z Komisją Europejską są jednak często poważnie ograniczone ze względu na duże rozbieżności i sprzeczności interesów pomiędzy krajowymi grupami nacisku tworzącymi te Eurogrupy. Szczególnie wielu przykładów dostarcza tutaj zazwyczaj bardzo ożywiona współpraca między Komisją a COPA i COGECA, gdzie stopień zróżnicowania interesów pomiędzy krajowymi związkami rolnymi jest chyba – w porównaniu z innymi grupami – najwyższy, co wynika ze specyfiki rolnictwa i polityki rolnej w ramach UE. Utrudnia to często w istotny sposób osiągnięcie porozumienia, chociaż, co już podkreślano kilkakrotnie, lobbing na forum UE w dziedzinie rolnictwa jest i tak najbardziej efektywny.


     Międzynarodowe grupy nacisku zdają sobie doskonale sprawę z tego, że jakkolwiek Komisja Europejska nie jest instytucją, która w wielu sprawach decyduje ostatecznie, to jednak, ze względu na przysługujące jej prawo inicjatywy ustawodawczej, odgrywa ona główną rolę w tym stadium procesu decyzyjnego w UE, jakim jest przygotowanie projektów decyzji. Na tym właśnie etapie grupy nacisku usiłują, przez wywieranie presji na Komisję, dążyć do tego, aby treść tych projektów nie była sprzeczna z ich interesami. Grupom nacisku zależy, jak przyznał to jeden z liderów związków zawodowych, na obecności na forum Komisji właśnie w tym momencie: „My chcemy być w kuchni, gdzie potrawa jest przygotowywana”.


     Międzynarodowe grupy nacisku mogą również wywierać wpływ na stanowisko Komisji przez organizowanie demonstracji o zasięgu europejskim. Chociaż obecnie forma ta stanowi w zasadzie klasyczny już środek oddziaływania lobbingu, to jednak wcześniej stosowana była głównie na szczeblu krajowym, na forum Wspólnot zaś przeniesiona została stosunkowo późno. Tą formą nacisku posługuje się najczęściej COPA, natomiast znacznie rzadziej inne grupy. Przykładem wspólnej akcji zorganizowanej w skali całej Wspólnoty przez COPA były burzliwe demonstracje, jakie miały miejsce wiosną 1968 r. w Brukseli. Przebiegały one pod znakiem żądań farmerów w sprawie zagwarantowania odpowiedniego poziomu cen skupu na artykuły mleczne. Podobny charakter miała wspólna akcja zachodnioeuropejskich producentów rolnych zorganizowana przez COPA w 1971 r. oraz pod koniec lat dziewięćdziesiątych, w związku ze skutkami tzw. choroby wściekłych krów.


     Grupy nacisku działające na forum UE dysponują jeszcze jednym ważnym narzędziem wywierania presji na poszczególne instytucje, w tym głównie na Komisję Europejską. Dbają one mianowicie o to (z tym, że dotyczy to głównie grup krajowych), ażeby możliwie największa liczba funkcjonariuszy Komisji, szczególnie wyższej kategorii, będących obywatelami danego państwa członkowskiego UE rekrutowała się spośród działaczy krajowych grup nacisku. Taka polityka jest charakterystyczna przede wszystkim dla związków zawodowych, aczkolwiek inne grupy również nie pomijają tej możliwości oddziaływania na instytucje UE. Panuje przekonanie, że największą operatywność, a jednocześnie największą skuteczność działania, przejawiają tutaj niemieckie związki zawodowe.


     Przykładów skutecznej obrony interesów grup nacisku prowadzonej na forum Komisji Europejskiej jest bardzo wiele. Poza działalnością COPA, uznawanej powszechnie za najbardziej wpływową Eurogrupę, sukcesami pochwalić się może również UNICE. Jego raporty dotyczące na przykład konkurencyjności gospodarki i reformy systemu prawnego UE wywarły znaczący wpływ na sposób myślenia politycznego w Unii. I tak, raport UNICE z 1994 r. zatytułowany Tworzenie bardziej konkurencyjnej Europy, stanowiący rezultat pracy ekonomistów wywodzących się z federacji krajowych UNICE oraz instytutów badawczych, stworzył program działania dla decydentów w całej Europie, w celu przełamania trendu malejącej konkurencyjności Europy, w celu stymulowania dodatkowego wzrostu gospodarczego i generowania nowych miejsc pracy.


     Dzięki raportowi UNICE opublikowanemu w 1995 r., a dotyczącemu reformy systemu prawnego w UE, Komisja Europejska podjęła szereg inicjatyw zmierzających do uproszczenia legislacji. Jedną z nich stanowi tzw. projekt „SLIM” (Simplification of Legislation in the Internal Market), mający na celu korektę regulacji prawnych leżących u podstaw funkcjonowania Jednolitego Rynku Europejskiego.


     Inną sferą aktywności UNICE jest ochrona środowiska. Prace tej Eurogrupy nad standardami jakości powietrza mają istotne znaczenie dla wielu branż przemysłowych. UNICE współpracuje więc w sposób systematyczny z DG Komisji Europejskiej ds. Środowiska, a przykładem efektywnej działalności Związku w tej dziedzinie jest jego sprzeciw wobec projektu aktu prawnego przewidującego wprowadzenie podatku od ilości zużywanej energii i ilości emitowanego dwutlenku węgla, który spowodował wycofanie projektu przez Komisję.


     Niezwykle ożywioną i efektywną działalność w ostatnich latach przejawiają także grupy nacisku reprezentujące interesy przemysłu stalowego. W przemyśle stalowym UE dokonuje się obecnie daleko idąca restrukturyzacja, która ma doprowadzić do ograniczenia zdolności wytwórczych i zmiany struktury produkcji. Konflikt interesów wspólnotowych reprezentowanych przez Komisję Europejską i interesów największych firm stalowych doprowadził do niezwykłej aktywizacji Eurogrupy tworzonej przez narodowe stowarzyszenia przemysłu stalowego (pozycję lidera zajmuje tutaj Niemieckie Stowarzyszenie Przemysłu Stalowego), która zablokowała opracowany przez Komisję na początku lat dziewięćdziesiątych wspólnotowy program restrukturyzacji przemysłu stalowego.


     O dużej skuteczności prowadzonego przez siebie lobbingu mogą także mówić niektóre firmy amerykańskie działające na forum UE. Amerykańska Izba Handlowa (AMCHAM-EU) czy też wchodzące w jej skład multinarodowe koncerny, stosując wszelkie dostępne metody presji, dążą, w ostatecznym celu, do jak najszerszego otwarcia rynku europejskiego dla dostawców amerykańskich. Tak na przykład IBM w wyniku przeprowadzonej przez siebie kampanii przy zastosowaniu różnych środków nacisku (otwarte listy do Komisji Europejskiej, opracowanie szczegółowych raportów, nieformalne spotkania z funkcjonariuszami UE i dziennikarzami) spowodowała przyspieszenie zmian regulacji prawnych w zakresie telekomunikacji.

W wydaniu 53, marzec 2004 również

  1. ZDOLNOŚCI PRZYWÓDCZE

    Psychologiczne fanaberie
  2. KOMISJA EUROPEJSKA

    Międzynarodowe grupy nacisku (c.d.)
  3. SZTUKA MANIPULACJI

    Pochwała jako wyrzut
  4. PUNKTY WIDZENIA

    Przeciw lobbingowi
  5. PUNKTY WIDZENIA

    Niemądre rozbicie
  6. BRANŻA KOSMETYCZNA

    Dezodoranty dla bogaczy
  7. BRANŻA KOSMETYCZNA

    Podatek akcyzowy
  8. SEJMOWA KOMISJA ŚLEDCZA

    Reality show
  9. POLSCY POLITYCY

    Zdolności i manipulacje
  10. TROSKI PRZEDSIĘBIORCY

    Syndrom U-boota
  11. NIEUCZESANE REFLEKSJE

    Ale heca
  12. DYPLOMACJA

    Niecierpliwy pesymista
  13. ZAPROSZENIA

    DECYDENT patronował
  14. RECENZJA

    Uczta zgniłych jabłek
  15. RECENZJA

    "Korupcja i rządy"
  16. DECYZJE I ETYKA

    Czy etyka jest rodzaju żeńskiego?
  17. LOBBING W WIELKIEJ BRYTANII

    Fuzje a lobbing / Lobbing on mergers
  18. KWIATY I KRZEWY

    Ogród dla Europy