KOBIETY DECYDENTA
Aktorka totalna
Danutę Szaflarską wszyscy znają i znali. A wszystko to dzięki głównym rolom w pierwszych polskich filmach po II wojnie światowej „Zakazane piosenki” i „Skarb”. więcej...
Jest to książka o niezbyt obecnie znanej kobiecie, która w swoich czasach była nie tylko słynna, ale wręcz ubóstwiana przez tabuny mężczyzn.
Karolina Sobańska wywodziła się ze słynnego polskiego rodu Rzewuskich, o którym i o którego powiązaniach z innymi możnowładcami autor pisze w książce niezwykle interesująco. Podaje też wiele szczegółów z dzieciństwa i młodości Karoliny, zwanej Liną, pisze o kształtowaniu się charakteru przyszłej piękności, o jej pobycie w Wiedniu, a wydaniu jej w 1814 roku za mąż za bogatego Hieronima Sobańskiego, który swą kasą zasili podupadający majątek rodowy Pohrebyszcze.
Linie nie przeszkadza, że Sobański jest od niej 14 lat starszy; jest posłuszna woli rodziców, którzy przede wszystkim interesują się finansową sytuacją pana Sobańskiego. W 1815 roku Katolicki Sąd Konsystorski udziela im separacji. Małżonkowie wyjeżdżają do Odessy, której historię i wygląd autor prezentuje w książce. Tam piękna Karolina rzuca się w wir pozamałżeńskich romansów, m.in. rozpoczyna długoletnią przygodę z, powiązanym z carską policją, wreszcie z imperatorskim wywiadem generałem Janem de Wittem. Autor dość dokładnie kreśli sylwetkę generała, który w swoim czasie szpiegował Napoleona i taktykę wojsk francuskich na zlecenie cara Aleksandra I. Przy okazji czytelnik ma okazję dowiedzieć się wielu szczegółów o carskiej policji, w której gen. de Witt robi wręcz oszałamiającą karierę, m.in. wykorzystując swój romans z Karoliną Sobańską.
Na słynnych rautach w jej salonie bywają polscy i rosyjscy konspiratorzy, od których Lina wyciąga dość szczegółowe dane o spiskowych organizacjach. Dość szybko do polskich środowisk dociera negatywna opinia o Sobańskiej, ale jej uroda nieustannie przyciąga sławnych konspiratorów, m. in. Mickiewicza. Autor opisuje wpadki Filomatów, Filaretów i dekabrystów (np. Rylejewa) w wyniku działalności Liny. Ale z drugiej strony podaje momenty pozytywne: w wyniku jej interwencji u generała wielu konspiratorów uniknęło opresji.
Powstanie Listopadowe: interesujące rozważania Andrzeja Palacza na temat Wielkiego Księcia Konstantego, które odbiegają od dotychczasowego, całkowicie negatywnego obrazu brata cara. Okazuje się, że Konstanty uchronił swoim działaniem wielu polskich powstańców od carskich represji.
Na uwagę zasługują rozliczne przygody „damsko-męskie” Karoliny, jej wysiłki, by formalnie związać się z gen. Wittem. Na koniec, warto prześledzić, omówiony też w książce, słynny romans Honoriusza Balzaka z rodzoną siostrą Karoliny, Eweliną Hańską, a także wyjazd Liny do Paryża i jej ostatnie małżeństwo z dość miernym pisarzem Julesem Lacroix. W Paryżu Lina otwiera swój kolejny salon literacki, w którym lansuje swego męża. W tym salonie już nie zbiera poufnych informacji dla policji.
Interesująca książka, inteligentnie napisana, przypominająca miejsca i osoby, o których się prawie zapomniało. Naświetlająca po nowemu wiele wydarzeń. Trzeba ją przeczytać.
Jacek Potocki
Andrzej Palacz. „Karolina Sobańska. Odeska Mata Hari.” Wydawnictwo „Inicjał”, Warszawa 2018
Z KRONIKI BYWALCA
Fotografie Józefa Czechowicza
W Ambasadzie Republiki Litewskiej w Warszawie trwa aktualnie wystawa pt. „Miasta Litwy, Białorusi, Polski i Ukrainy w XIX w.” więcej...