Ówczesna kobieta wychodziła za mąż, zgodnie z wolą rodziców. Jej zadaniem było zajmowanie się domem i rodzenie kolejnych dzieci. Z reguły te panie nie umiały niczego, nie mogły więc pracować zawodowo. Same, wychowane według „starych”, utrwalonych zasad, starały się podobnie wychować swoje dzieci, zwłaszcza zaś córki, czyli uczynić jest bezwolnymi, bezkrytycznymi wykonawczyniami „3K”, tj. Kinder (dzieci), Kuchnia i Kościół.

Książka rozpoczyna się w 1896 roku. Młoda dziewczyna, Katarzyna, wychodzi za mąż za człowieka, którego w ogóle wcześniej nie znała, a którego podsunęli jej rodzice. Mąż, Hipolit, lekkoduch, utracjusz i kobieciarz narobił masę długów, zostawił Kasię z czwórką dzieci i uciekł z aktualną panienką do USA.

W powieści ukazane zostały zmagania samotnej Katarzyny z losem: jako osoba bez żadnych kwalifikacji nieprzygotowana do życia, ale miłośniczka malarstwa, jest zmuszona wynająć pokoje młodym ludziom, sama zaś maluje dekoracje dla teatrów. Interesujące charakterystyki lokatorów, wiele uwag na temat miejsca w społeczeństwie ówczesnych kobiet. Uwagi dość nieprzychylne, głoszone przez niemal wszystkie postaci powieści. Zapewne dlatego Katarzyna kłamie, że jest wdową, ukrywając, że została porzucona przez męża. W powieści wiele miejsca poświęcono związkowi Katarzyny z prezesem Kazimierzem Rymkiewiczem, bezskutecznym próbom uzyskania „kościelnego” rozwodu z mężem-utracjuszem, wreszcie wiadomości, że pan Hipolit w USA się ożenił ponownie, czyli stal się bigamistą.

Czytelnik śledzi chorobę i śmierć najmłodszej córki Kasi oraz losy dwóch starszych córeczek, aż do chwili ich zamążpójścia. Starsza boryka się z przyzwyczajeniami staroświeckiego męża, przeciwnika emancypacji kobiet, młodsza przeżywa tragedię, związaną ze śmiercią narzeczonego. Na uwagę zasługują działania brata stryjecznego męża starszej córki, doktora Mieczysława. Zabiegi te zmierzają do ratowania pacjentki, która i tak go porzuca, by uciec z innym.

Akcja powieści w zasadzie toczy się w Warszawie, inne miejsca też są pod zaborem rosyjskim. Czytelnik przez całą akcję powieści natyka się na sytuację polityczną ówczesnej Polski po zaborami, której kulminacją jest rewolucja bolszewicka w Rosji i upadek caratu. Wstrząsające jest to, że mimo negatywnych, osobistych doświadczeń, pani Katarzyna uważa, że najważniejsze w życiu młodej dziewczyny jest dobre małżeństwo, ustosunkowani teściowie. I posłuszeństwo wobec rodziców oraz wobec męża. Zdanie kobiety nie liczy się. Może dlatego Katarzyna wszystkiego nowego się obawiała, z reguły płakała i nieustannie się zamartwiała.

Ważna książka dla panów-seksistów, przeciwników emancypacji kobiet i dla wszelkich młodych i starszych pań: niech się cieszą, że żyją w dzisiejszych czasach i mogą mieć własne zdanie.

                                                                                              Jacek Potocki

Anna Bolecka. „Medalion z ametystem”. Wydawnictwo „Sonia Draga”, Katowice 2019