Established 1999

HISTORIA DECYDENTA

4 listopad 2021

Robotnicza Łódź w latach przełomu

Jest to książka o roli „Solidarności” w Łodzi i w województwie łódzkim w latach 1980-1989, czyli kończy się zmianą ustroju w Polsce.

We wstępie autor informuje czytelnika o niezbyt bogatym materiale źródłowym tematu: wymienia monografie i publikacje wszelkiego rodzaju. Sam miał więc spore trudności w zgłębieniu problemu. Przypomina przyczyny wystąpień strajkowych w Polsce,  wymienia miejsca, gdzie one wybuchły. W samej Łodzi strajki rozpoczęły się od żądań płacowych; nastrojów tych nie mogła uspokoić rządowa propaganda prasowa.

Autor pisze o potężnym strajku w zakładach komunikacji miejskiej i o jego przywódcach, którzy wyrośli na działaczy ogólnopolskich, potem były strajki w innych zakładach. A autor sporo miejsca poświęca problemowi rejestracji związku zawodowego „Solidarność”, stawiając jako tytuł rozdziału pytanie: Czy „Solidarność” była związkiem zawodowym czy ruchem społecznym?

Pisze też o wielkiej popularności „Solidarności” w Łodzi, przypomina jej rozwiązania organizacyjne i strukturalne, pisze o pozytywnym stosunku do „Solidarności” władz diecezjalnych, o wkładzie łódzkich uczelni wyższych do powstania i działalności nowego związku, o wadze prasy związkowej; pisze też o kolejnych sporach i strajkach ostrzegawczych i okupacyjnych.

Wybory władz „Solidarności” to kolejny temat, a także tzw. marsz głodowy. Autor zwraca uwagę na „zmęczenie” społeczeństwa  od II połowy 1981 roku. Wypowiedź członków władz nie tworzyła wątpliwości, że jedną z przyczyn tego była dość ustępliwa polityka władz: powstaje pytanie, czy ludzie czekali na konfrontację?

Profesor Leszek Olejnik pisze o zmianach w składzie łódzkich władz, o ożywieniu działalności łódzkich literatów i, generalnie, środowisk twórczych; pisze o odwołaniu w 1981 roku tradycyjnej manifestacji 1-Majowej i wreszcie pisze kompleksowo o fermencie na wyższych uczelniach w Łodzi, na Uniwersytecie Łódzkim, na Akademii Medycznej i w PSSFTViT, pisze o strajkach studenckich i o porozumieniu ministra Górskiego ze studentami. Ta część książki kończy się wprowadzeniem przez władze stanu wojennego w dniu 13 grudnia 1981 roku, którą autor nazywa bez ogródek „wojną z narodem”.

Akty internowania, akty oporu i represje ze strony władz. Akty oporu zajęły w książce dwa rozdziały, potem omówiono okres po stanie wojennym, nazywając okres ten „złudną normalizacją”. Kolejne zmiany władz łódzkich, rola wojskowych i komentowana do dzisiaj „weryfikacja’, oraz różne ugrupowania „Solidarności” i aktywizacja działalności podziemnej różnych, wymienionych z nazwy, organizacji.

Lata 80-te czyli „dekada zastoju”: omówiono kręgi władzy jak i życie społeczeństwa; również katastrofy. Autor nie pominął wizyty papieża Jana Pawła II w Łodzi i budowy Centrum Zdrowia Matki Polki, budowy osiedli mieszkaniowych, a także oficjalnego i nieoficjalnego życia kulturalnego, w tym bojkotu oficjalnego życia przez artystów.

Sport, a po nim „okrągły stół” i czerwcowe wybory. Te ostatnie elementy zwiastowały nadchodzący przełom czyli zmianę ustroju. Warto przeczytać uwagi końcowe autora, w których profesor Olejnik pisze o znacznym spowolnieniu gospodarczym w omawianym okresie, ale zaprzecza, by to była „dekada zastoju” w Łodzi: budowało się wówczas i kwitło życie kulturalne.

Wartościowa książka. Szkoda, że powstaje obecnie tak niewiele dobrych książek o okresie przełomu systemowego. Książkę tę wspierają interesujące zdjęcia.

                                                                                                 Jacek Potocki

Leszek Olejnik, „Dekada Solidarności. Łódź w latach 1980-1989”.

Wydawnictwo „Uniwersytetu Łódzkiego”, Łódź 2020, s. 325.

 

W wydaniu nr 240, listopad 2021, ISSN 2300-6692 również

  1. GÓRY DECYDENTA

    Trudny szczyt
  2. KULTURA DECYDENTA

    Rosyjsko-ukraińska wizja "Rewizora"
  3. DLA WYCZYTYWACZY

    Bestsellery na prezenty
  4. HISTORIA DECYDENTA

    Polskie królowe
  5. FILOZOFIA I DYPLOMACJA

    Słabo to wygląda
  6. NADPŁYWAJĄ ŚWIĘTA

    Karp zdrowy z natury
  7. LEKTURY DECYDENTA

    Ciągoty Filipa
  8. LEKTURY DECYDENTA

    Chmurna młodość
  9. HISTORIA DECYDENTA

    Planowana wyprawa Polski z Hitlerem przeciw ZSRR
  10. HISTORIA DECYDENTA

    Prawdziwa Francja
  11. KOBIETY DECYDENTA

    Świat zaginiony
  12. WIERSZOWNIA DECYDENTA

    Nowa Falanga
  13. GÓRY DECYDENTA

    Wspinaczka
  14. WIATR OD MORZA

    Szli na Zachód osadnicy, szlakiem Wielkiej Niedźwiedzicy
  15. BIBLIOTEKA DECYDENTA

    Zrozumieć Chiny
  16. HISTORIA DECYDENTA

    Robotnicza Łódź w latach przełomu
  17. CO SIĘ W GŁOWIE MIEŚCI

    Psychologia kreatury
  18. WIATR OD MORZA

    Braunaur Strasse
  19. LEKTURY DECYDENTA

    Argentyńska kultura