Autor rozpoczyna tę książkę od omówienia rządów króla Władysława Łokietka, ojca Kazimierza Wielkiego.

Łokietek miał bardzo trudną sytuację, z uwagi na konflikty w Małopolsce z biskupem Janem Muskatą, a także z powodu agresji brandenburskiej na Pomorze Gdańskie, co uniemożliwiało mu starania o koronę królewską. Utrudnieniem dla Łokietka był bunt Krakowa, pod przywództwem wójta Alberta. Autor zwraca też uwagę na ważny sojusz Łokietka z Królestwem Węgierskim oraz na sojusz z pogańskim wielkim księciem litewskim Giedyminem, który miał niebawem doprowadzić do pokojowej chrystianizacji Litwy.

Warto zwrócić uwagę na antypolską politykę króla Czech Jana Luksemburskiego. Słynna bitwa pod Płowcami z Krzyżakami, w zasadzie nierozstrzygnięta. Kazimierz Wielki, podobnie jak ojciec, rozpoczął panowanie w bardzo trudnej sytuacji, przede wszystkim z powodu złych stosunków z Krzyżakami i królem czeskim, Janem Luksemburskim, który nieustannie podnosił  roszczenia do tronu polskiego. W wyniku pertraktacji z Kazimierzem zrzekł się tych roszczeń w 1335 roku. Autor przypomina przebieg koronacji Kazimierza Wielkiego i jej znaczenie dla Polski.

Czytelnik odświeża też swoją wiedzę o warunki „wiecznego pokoju” z Krzyżakami z lipca 1343 roku. W książce czytamy o polityce śląskiej Kazimierza Wielkiego, w tym o działaniach Polski przeciwko podporządkowaniu biskupstwa wrocławskiego praskiej prowincji kościelnej, czytamy też o próbach odzyskania wpływów Polski na Rusi Halickiej i na Rusi Włodzimierskiej, o kolejnych najazdach Tatarów na ziemie polskie i o sporach z Litwą o Ruś. Sporo miejsca w książce poświęcono sprawie sukcesji andegaweńskiej w Polsce po śmierci ostatniego Piasta bez potomka męskiego.

Rozdział „Gospodarcze dziedzictwo króla Kazimierza” przypomina o tym, że król dbał o pomnożenie dochodów skarbu monarszego, o rozwój dóbr królewskich i miast, dbał  o osadnictwo, zwłaszcza na terenach słabo zaludnionych. Dzięki takiej polityce król miał środki na to, by „Polskę uczynić murowaną”.

W albumie jest wiele przepięknych zdjęć, mistrzowsko wykonanych przez artystę-fotografika, Adama Bujaka, przedstawiających obiekty z tamtych czasów, które nie tylko świadczyły o potędze i bogactwie Rzeczypospolitej wówczas, ale które przetrwały do dzisiaj.

Kolejny rozdział to „Prawne i organizacyjne dziedzictwo Kazimierza Wielkiego”. Kazimierz Wielki nie pozwalał na gnębienie ubogich, czyli chłopów. Stąd i nazwa króla „Król chłopów”. Na uwagę zasługują liczne projekty prawa, porządkujące prawo zwyczajowe, choć Kazimierz Wielki nie zdecydował się na ujednolicenie prawa polskiego w królestwie.

Kazimierz Wielki zmierzał do zwiększenia militarnej siły Polski, stąd rozdział „Militarne umocnienie Królestwa Polskiego za Kazimierza Wielkiego”. Zgodne z duchem czasu były „Królewskie fundacje kościołów i klasztorów”. I wreszcie „Królewska fundacja Uniwersytetu w Krakowie w 1364 roku”. Potem nadeszła śmierć wielkiego władcy.

Ta książka to dwugłos słowa i obrazu. Dzięki kompetentnemu słowu czytelnik może dowiedzieć się więcej o znakomitym władcy, niż na lekcjach historii, a dzięki mistrzowskim zdjęciom, może jego dorobek również zobaczyć.

                                                                                              Jacek Potocki

Krzysztof Ożóg (tekst), Adam Bujak (foto) „Narodziny potęgi. Dziedzictwo Kazimierza Wielkiego”. Wydawnictwo „Biały Kruk”, Kraków 2020, s. 255