HISTORIA DECYDENTA
Polska za Gomułki
Tytuł książki to słowa Władysława Gomułki, który uważał, że ci, co „pragnęli reform w partii to marzyciele, poruszający się między złudzeniem a rzeczywistością”. więcej...
Jest to książka o żołnierzu wyklętym, majorze Zygmuncie Szendzielarzu, ps. „Łupaszka”.
Zostało w niej opisane jego życie od urodzenia, poprzez przedwojenną służbę wojskową w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu, po której został promowany na stopień podporucznika.
Autorka przypomina o zainteresowaniach Szendzielarza, o jego wybitnych osiągnięciach sportowych w jeździectwie. Młody porucznik walczył w kampanii wrześniowej. Autorka podkreśla, że był on znakomitym dowódcą, przy okazji wspomina pełne wrogości ze strony Litwinów, ówczesne stosunki polsko-litewskie. Prześladowania Polaków i radzieckie grabieże nasiliły się zwłaszcza po zajęciu Litwy przez ZSRR, w wyniku traktatu Ribbentrop-Mołotow.
Autorka pisze też o ścisłej współpracy Litwinów z Niemcami i o zbrodni w Ponarach, nazwanych wileńską golgotą. Szendzielarz był od 1940 r. żołnierzem Związku Walki Zbrojnej, walczył z antyakowskimi oddziałami partyzantów radzieckich, a od stycznia 1944 roku dowodził 5 Brygadą Wileńską, która walczyła z litewską policją i oraz z radziecką partyzantką. Bronił polskich wsi przed grabieżą i uczył swoich dowódców samodzielnego podejmowania decyzji.
Wprawdzie nie przyjął żadnych warunków niemieckich, ale sam fakt, że prowadził rozmowy z Niemcami wystarczył, by go oskarżono o współpracę z nimi.
Uczestniczył też w operacji „Ostra Brama”, celem której było zdobycie Wilna przez AK przed Armią Czerwoną i wówczas doszło do zdarzeń, które są wykorzystywane do podważenia żołnierskiej postawy Szendzielarza: w wyniku akcji odwetowej na policji litewskiej za napaść na jeden z litewskich majątków, podległy Szendzielarzowi oddział zabił 27 Litwinów, w tym kobiety i dzieci. Śledztwo pokazało, że dowódcy, podlegli „Łupaszce”, przekroczyli rozkazy Szendzielorza i sami wydali rozkaz zabicia owych kobiet i dzieci, ale niedobra opinia o „Łupaszce” poszła w lud, co potem zostało wykorzystane przeciwko niemu.
Autorka podała wiele faktów, świadczących o niewinności Szendzielarza. Pisze też o formalnym końcu 5 Brygady Wileńskiej i o jej walkach na Podlasiu, już w Polsce. Chodzi o skuteczne walki z oddziałami radzieckimi, z polskimi oddziałami KBW, milicjantami i SB. Przy okazji czytelnik dowiaduje się o działalności Zdzisława Badochy, ps. Żelazny”. 23 czerwca 1948 roku „major „Łupaszka” został aresztowany w Osielcu, koło Makowa Podhalańskiego i po śledztwie na Rakowieckiej, skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 8 lutego 1951 roku.
Zbigniew Szendzielarz to zasłużona postać, choć raczej kontrowersyjna w naszym społeczeństwie, o czym może świadczyć zawirowanie, dotyczące nazwania jednej z białostockich ulic, jego imieniem. Dobrze się stało, że autorka dołączyła do książki w formie aneksu, korespondencję w sprawie „białostockiej”. Nieco może razić przyjęty przez niego pseudonim „Łupaszka”, na cześć kresowego partyzanta z okresu wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku i z września 1939 roku, ppłk Jerzego Dąmbrowskiego, który „łupił” bolszewików. „Łupić” w języku polskim znaczy „zabierać”, „pozbawiać własności”, co nie kojarzy się zbyt pozytywnie.
Na szczególną uwagę w książce zasługują zdjęcia, oferowane przez Instytut Pamięci Narodowej.
Jacek Potocki
Joanna Wieliczka-Szarkowa. „Major ^Łupaszka^”, Wydawnictwo „AA”, Kraków 2020
HISTORIA DECYDENTA
Arystokracja popierała Hitlera
W książce przedstawiona została fascynacja brytyjskiej arystokracji Adolfem Hitlerem; autor podaje wiele nazwisk arystokratów, którzy poparli na Wyspach program nazistowskiej partii w obawie przed komunizmem. więcej...