Kiedy ojciec chrzestny radzieckiej „pierestrojki”, Michaił Gorbaczow przyjeżdżał do Moskwy jeszcze jako szef kompartii w Kraju Stawropolskim, spotykał się z wszechmocnym Jurijem Andropowem. Często nawet u niego pomieszkiwał. Po nominacji na sekretarza KC KPZR i przeprowadzce do Moskwy Misza chciał się w jakiś sposób zrewanżować Andropowowi zapraszając go do siebie na obiad, jednakże ten – ku zdziwieniu nuworysza na kremlowskich parkietach – odmówił. Jednocześnie ostrzegł nowego, odpowiedzialnego towarzysza, nieobytego ze zwyczajami panującymi w sowieckiej wierchuszce, że członkowie najwyższego kierownictwa ZSRR nie spotykają się ze sobą prywatnie, bo to natychmiast wzbudza u towarzysza Leonida Ilicza, czyli szefa wszystkich szefów, podejrzenia o spisek przeciwko niemu, a w oczach opinii publicznej podejrzenia o przekręty.

Demokracja odrodziła się w czerwcu – 2.06

Rzeczywiście, w 1989 r. do Polski powróciła demokracja, ale wraz z jakimś niewytłumaczalnym balastem nietolerancji i żądzy odwetu. 3 czerwca do Warszawy przylatuje prezydent USA Barack Obama oraz przywódcy państw Europy Środkowo-Wschodniej na obchody 25. rocznicy wygrania przez „Solidarność” wyborów parlamentarnych. Organizatorzy nazywają to szumnie „odzyskaniem wolności”. Będzie wymiana wspomnień oraz duserów za pieniądze polskich podatników.

Ta ważna rocznica zbiegła się ze śmiercią człowieka, bez którego ani do wyborów w 1989 r., ani do późniejszych ruchów w polskiej polityce być może by nie doszło, niezależnie od tego, czy w Moskwie ster rządów dzierżyłby nieustannie gadający Gorbaczow czy nieżyjący już za życia Breżniew.

Tak, postać generała Jaruzelskiego to postać kontrowersyjna, dla wielu Polaków trudna do zaakceptowania, choćby z uwagi na wydarzenia grudnia 1970 r., kiedy wojsko na czele którego on stał, strzelało do stoczniowców, czy też z powodu wprowadzenia przez niego stanu wojennego w kolejnym grudniu, w 1981 r. Tego, że potem walczył z partyjnym betonem o zmiany w Polsce, raczej się nie pamięta. Potwierdza to starą zasadę, że nie zapomina się wyrządzonego zła, natomiast nie pamięta się dobra, zwłaszcza jeśli ono następuje natychmiast po wyrządzonych niegodziwościach.

Rzeczywiście, w 1989 r. do Polski powróciła demokracja, ale wraz z jakimś niewytłumaczalnym balastem nietolerancji i żądzy odwetu.  

Jako student, byłem pod wrażeniem pojednania między republikanami a frankistami w Hiszpanii po śmierci gen. Franco w 1975 r. Tam, w czasie wojny domowej w latach 1935-39, mogło zginąć, według niektórych źródeł, nawet do miliona osób. I tam ludzie obok siebie żyją, rozmawiają ze sobą. Mimo historycznej traumy.

Najprawdopodobniej w Polsce sytuacja się nieco uspokoi, jak wymrą pokolenia historycznych przeciwników: bojowników ze styropianu i popleczników starego porządku. Obie te grupy nienawidzą się szczerze, bez umiejętności docenienia tego, co nastąpiło, bez tzw. pauzy refleksji.   

Niezdolność do takiej refleksji demonstruje też nierzadko i władza, która animozji społecznych nie łagodzi, udając, że jest to normalne.

                                                                                              Jacek Potocki