Established 1999

FILOZOFIA I DYPLOMACJA

5 styczeń 2022

Reparacje od Niemiec

Od września 2017 roku w polskim rządzie i w Biurze Prawnym Sejmu panuje opinia, że Polska nigdy się nie zrzekła reparacji wojennych od Niemiec i w związku z tym ma prawo dochodzić od Niemiec kwoty 850 mld USD – pisze Jacek Potocki.

Jacek Potocki - dyplomata, korespondent zagraniczny, komentator

Poprzednik obecnego ministra spraw zagranicznych stwierdził, że Polska będzie poszukiwać możliwości załatwienia tej sprawy. Obecny wiceminister spraw zagranicznych podtrzymuje poprzednie stanowisko istnienia roszczeń, których wysokość inny wiceminister, innego resortu ocenia na bilion USD, według wartości USD z 1945 roku, a według wartości obecnej USD jest to ponad 12 bilionów USD. A ogół strat wojennych, według wartości USD z września 2006 roku wyniósł ponad 10 bilionów PLN.

Warto wiedzieć, że sama Warszawa poniosła straty w wysokości aktualnych 45,3 mld USD, co wyliczył na polecenie ówczesnego prezydenta Warszawy Lecha Kaczyńskiego, Urząd Miasta Stołecznego. Natomiast poprzednik obecnego ambasadora Niemiec w Warszawie powiedział, że „prawnie sprawa reparacji została zamknięta, choć moralnie nie”.

Eksperci zgadzają się z tezą, że nie ma dzisiaj prawnomiędzynarodowej podstawy roszczeń między państwami, choć istnieje nadal możliwość indywidualnych roszczeń cywilnych obywateli polskich wobec Niemiec, w tym od firm i koncernów niemieckich. Gdyż niewolniczą pracę więźniów wykorzystywała większość niemieckich koncernów, a  liczbę tych więźniów, głównie z Europy Środkowej i Wschodniej, szacuje się na 12-15 milionów. Za tę pracę „Niemieckie Przedsiębiorstwo Państwowe” KL Auschwitz wpłaciło do Banku Rzeszy ok. 20 mln marek. Do 2007 roku Niemcy realizowały symboliczne świadczenia finansowe dla byłych polskich robotników niewolniczych i przymusowych w III Rzeszy.

Jak ta sprawa wyglądała historycznie? Według Deklaracji Poczdamskiej, na zakończenie wojny z Niemcami, sumę odszkodowań wyceniono na 20 mld USD, z czego 50% tej sumy miało przypaść ZSRR. Józef Stalin zasugerował wówczas, że Polska otrzyma od ZSRR 15% tej kwoty, czyli 1,5 mld USD, a nad jej wypłatą miała czuwać Komisja Reparacyjna. Rozpoczęła ona pracę w czerwcu 1945 roku, jej działalność wkrótce została bezterminowo zawieszona, z powodu niemożności uzgodnienia stanowisk mocarstw okupujących Niemcy. Zatem reparacje wojenne były wypłacane za pośrednictwem ZSRR, a nie bezpośrednio od Niemiec. Ważna jest „Umowa między Tymczasowym Rządem Jedności Narodowej RP i Rządem ZSRR, z dnia 16 sierpnia 1945 roku”, którą uważa się jako akt wykonawczy do Deklaracji Poczdamskiej.

Z dniem 1 stycznia 1954 roku władze PRL zrzekły się spłaty odszkodowań wojennych od Niemiec, a w dniu 18 lutego 1955 roku Rada Państwa PRL uznała stan wojny między Polską a Niemcami za zakończony. Reparacje otrzymane od ZSRR oceniono na 228,3 mld USD. Władysław Gomułka, w czasie konferencji z Willy Brandtem w dniu 7 grudnia 1970 roku stwierdził, że rząd polski w 1953 roku zrzekł się reparacji od Niemiec i nie będzie do tej sprawy powracać. Odszkodowania indywidualne wynoszą ok. 180 mld DM, a kwota ta nie jest możliwa do otrzymania, więc Gomułka poprosił Brandta o niskooprocentowaną pożyczkę w wysokości 10 mld DM.

Dla Niemiec  sprawa reparacji jest więc zamknięta i Polska nie ma podstaw do takich roszczeń. W Niemczech uważa się, że uchwały Konferencji Poczdamskiej to jedynie deklaracja polityczna, która nie ma charakteru umowy prawnomiędzynarodowej.

Pamiętajmy, że do tej pory nie został podpisany traktat pokojowy z Niemcami, natomiast w 1947 roku zostały podpisane traktaty pokojowe z satelitami III Rzeszy: Austrią, Bułgarią, Finlandią, Rumunią, Węgrami i Włochami. W traktatach tych określono, m.in., wysokość reparacji. Natomiast, 4 wielkie mocarstwa, uznały po zjednoczeniu Niemiec, że wywiązały się one ze zobowiązań reparacyjnych. We wrześniu 2004 roku polski Sejm stwierdził, że Polska nie otrzymała od Niemiec żadnej rekompensaty finansowej i reparacji. Rząd polski odmówił wówczas realizacji uchwały sejmowej, z uwagi na brak prawnych jej podstaw.

Jacek Potocki

W wydaniu nr 242, styczeń 2022, ISSN 2300-6692 również

  1. ŻYWOTY DECYDENTA

    Prawdziwy św. Mikołaj
  2. HISTORIA DECYDENTA

    Jedwabne
  3. WIATR OD MORZA

    Suskie inicjatywy
  4. DECYDENT GLOBTROTER

    Daleki kraj
  5. HISTORIA DECYDENTA

    Teorie spiskowe
  6. WIERSZOWNIA DECYDENTA

    Polskie Radio 2022
  7. BEZPŁATNA BIBLIOTEKA DECYDENTA

    Wypożycz i zwróć albo nie zwracaj
  8. NOTATKI DO DNI PAMIĘCI

    Nasze dumy eksportowe
  9. HISTORIA DECYDENTA

    Wpływowy ród
  10. LEKTURY DECYDENTA

    Państwo w zapaści
  11. BIBLIOTEKA DECYDENTA

    Pedofilia
  12. CZY DECYDENT MOŻE ZNIKNĄĆ?

    DECYDENT reaktywacja
  13. HISTORIA DECYDENTA

    Uratowali Anglię
  14. WIATR OD MORZA

    Zamiast raphacholinu
  15. DECYDENT GLOBTROTER

    Trudna wyprawa
  16. LEKTURY DECYDENTA

    Dość trudna powieść
  17. FILOZOFIA I DYPLOMACJA

    Reparacje od Niemiec
  18. ALBA LACH HERITAGE

    Szpital im. Paderewskiego
  19. HISTORIA DECYDENTA

    Królewski Kraków
  20. CO SIĘ W GŁOWIE MIEŚCI

    Dr Jekyll i Mr Hyde
  21. WIATR OD MORZA

    Polska mądrość...