PROF. DR HAB. WOJCIECH GASPARSKI

   W kongresie wzięło udział 206 uczestników z 41 krajów, którzy wygłosili 140 referatów specjalistycznych i wystąpień panelowych. Streścić ich wszystkich nie sposób, wypada więc jedynie wskazać na kilka ważniejszych kwestii przewijających się przez sesje plenarne oraz liczne sekcje, a także na to, co nowe w światowej etyce biznesu. Zacznijmy od tego ostatniego.

   W ubiegłym roku utworzona została Afrykańska Sieć Etyki Biznesu (The Business Ethics Network of Africa – BEN Africa) dzięki czemu uzupełnione zostało jedno z ostatnich „oczek” światowej sieci osób i instytucji zatroskanych etycznym wymiarem działalności gospodarczej.

Na sieć tę składają się Towarzystwo Etyki Biznesu (Society for Business Ethics, USA), Europejska Sieć Etyki Biznesu (Europen Business Ethics Network, EBEN), Sieć Ameryki Łacińskiej (ALENE), Australijska Sieć Etyki Biznesu (ABEN) oraz Japońskie Towarzystwo Etyki Biznesu.  „ Te opasujące świat sieci – pisze Deaon Rossouw – prezes BEN-Africa, profesor filozofii w południowoafrykańskim Rand Afrikaans University – pełnią znaczącą rolę w stymulowaniu i rozwijaniu etyki biznesu zarówno przez świat akademicki, jak i świat biznesu. Przez zapewnianie regularnych kontaktów między ludźmi zajmującymi się tą problematyką umożliwiają one wzajemne uczenie się i pobudzanie do działań. Interakcja ta wspomaga proces charakterystyczny dla poszczególnych regionów świata wydobywając to, co unikatowe dla każdego z tych regionów. Każdy nowy głos wypowiadany w tej globalnej konwersacji stanowi nie tylko źródło twórczości, ale także zachętę dla reszty świata do przemyślenia na nowo dotychczasowego sposobu ujmowania zagadnień etyki biznesu”.

   Polska również ma swój udział w zwiększaniu liczby „oczek” Sieci Europejskiej, bowiem w roku bieżącym zarejestrowane zostało Polskie Stowarzyszenie Etyki Biznesu (EBEN Polska), którego pierwsze walne zgromadzenie ma odbyć się w październiku br.  Stowarzyszenie reprezentowane było na kongresie przez prof. Jacka Sójkę z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz niżej podpisanego występującego w barwach Centrum Etyki Biznesu utworzonego wspólnie przez Instytut Filozofii i Socjologii PAN oraz Wyższą Szkołę Przedsiębiorczości i Zarządzania im. L. Koźmińskiego w Warszawie.

   Zagadnienia charakterystyczne dla etyki biznesu uprawianej w różnych regionach globu prezentowane były na pięciu specjalnych sesjach tematycznych kongresu. Tytuły tych sesji najlepiej zdają sprawę z kwestii etycznych znaczących dla poszczególnych regionów świata.

I tak dla Afryki jest to korupcja w krajach regionu, dla Europy – budowanie moralnej kompetencji w organizacjach, dla Stanów Zjednoczonych – korupcja na świecie, ta bowiem dotyka korporacje amerykańskie operujące na skalę globalną, dla Ameryki łacińskiej są to kwestie środowiska naturalnego oraz programów etycznych firm, dla Japonii – zagadnienia standardów etycznych i raportów związanych z ich prezentacją.

   Pozostałe kraje azjatyckie nie prezentowały w sposób zorganizowany problemów charakterystycznych dla regionu, co związane jest z nie powołaniem azjatyckiej sieci etyki biznesu mimo, iż postanowiono ją utworzyć na I Światowym Kongresie Etyki Biznesu jaki odbył się w Tokio cztery lata temu. Wydaje się, że różnice między krajami regionu są przyczyną rozbieżności utrudniających porozumienie. Występowali więc uczestnicy m. in.

z Bangladeszu, Chin, Hongkongu, Indii, Indonezji przedstawiając problematykę, którą sami się zajmują. Szczególnie interesujące było wystąpienie Muhammada Yunusa z Grameen Bank w Bangladeszu poświęcone tzw. mikro kredytom dla ludzi o bardzo niskich dochodach notorycznie traktowanych przez wielkie banki jako niewiarogodni kredytobiorcy. Grameen Bank powstał w wyniku ruchu na rzecz przezwyciężenia uprzedzeń banków wielkich, dania szansy ludziom ubogim i wykazania, że są oni wcale nie mniej sumienni w spłacaniu zaciąganych kredytów niż ludzie bogaci.

   Sesje regionalne wskazywały na różnice między krajami i częściami świata. Na pozostałych sesjach dążono do uwypuklenia konsekwencji gospodarki światowej w związku z czym pojawiła się propozycja by odróżnić globalizację od globalizmu. Ta pierwsza, to obiektywne zjawisko przekraczania granic państw i regionów, którą należy brać pod uwagę odpowiednio dostosowując zachowania gospodarcze, w szczególności ich wymiar etyczny. Ten drugi, to ideologia gospodarczego, a w konsekwencji kulturowego, glajchszaltowania świata, której należy się przeciwstawić.

   Jakie tedy kwestie etyczne pojawiają się w związku z globalizacją? Są to m. in.: sprawa zatrudniania dzieci, ochrony środowiska naturalnego, ochrona własności intelektualnej, gospodarki opartej na wiedzy, przejrzystości decyzji oraz operacji dokonywanych na rynkach finansowych, oczywiście wiążąca się z tym kwestia korupcji, zagadnienia konfliktu interesów, wiązka zagadnień związanych z informatyzacją życia (ochrona danych osobistych, rejestry danych itp.), etyczny wymiar marketingu międzynarodowego oraz badań marketingowych.

   „Jesteśmy przekonani – powiedział  Mark Moody-Stuart, dyrektor zarządzający Rogal Dutch/Stell Group – że w następnym stuleciu, sukces firm globalnych wymagać będzie więcej aniżeli tylko spełniania minimalnych standardów i dostarczania wyrobów, jakich życzą sobie klienci. W XXI w. sukces firm wymagać będzie rozwoju nowych podejść do kwestii etycznych, społecznych i związanych z ochroną środowiska.”

Wojciech Gasparski