Established 1999

DECYZJE I ETYKA

17 grudzień 2009

A imię jego czterdzieści i cztery

Dla demokratycznych rządów legitymizacja jest również istotna. Ludzie muszą być zdolni do uczestnictwa w podejmowaniu decyzji, a polityka rządu musi być akceptowalna przez społeczeństwo – pisze prof. Wojciech Gasparski.


WOJCIECH GASPARSKI


Licznych interpretacji doczekała się Mickiewiczowska mityczna postać opisana w III części „Dziadów”. Kolejnej możliwości interpretacyjnej dostarcza opublikowany pod koniec ubiegłego roku Indeks Postrzegania Korupcji (IPK) – Polska znalazła się w nim bowiem na 44. pozycji.


IPK w poszczególnych krajach świata sporządzane są corocznie dla Transparency International (o polskim Oddziale TI pisał na łamach „Decydenta” – grudzień 1999 – prof. Antoni Z. Kamiński). Ogłaszane są one na jesieni i wówczas omawiane przez prasę światową oraz publikowane w grudniowych numerach Biuletynu TI. Ubiegłoroczny IPK obejmuje 99 krajów, z których jako kraj wolny od korupcji postrzegana jest Dania. Za kraj ze śladami korupcji uznawana jest Finlandia, a za kraje najmniej skorumpowane: Nowa Zelandia, Szwecja, Kanada, Islandia, Singapur i Holandia. Europejskim krajem o najwyższej korupcji jest Jugosławia, a krajami będącymi wprost synonimami korupcji są Nigeria i Kamerun.


Sąsiedzi Polski zajmują następujące miejsca na mapie korupcyjnej świata (im dalsze miejsce zajmuje dany kraj w IPK, tym kraj ten uznawany jest za bardziej skorumpowany): Niemcy – 14., Republika Czeska – 39., Litwa – 50., Słowacja – 53., Białoruś – 58., Ukraina – 75., Rosja – 82. Dodajmy jeszcze, że Węgry zajmują pozycję 31., a Stany Zjednoczone 18.


Nie samo jednak miejsce zajmowane na IPK jest ważne, ważniejsza jest dynamika, tj. zmiana zajmowanej pozycji w stosunku do roku poprzedniego. Niestety Polska nie może odnotować sukcesu, gdyż w porównaniu z rokiem 1998, w którym zajmowała, wraz z Włochami, miejsce 36., spadła o osiem miejsc (Włochy tylko o 2 miejsca), zaś w porównaniu z rokiem 1997, w którym zajmowała miejsce 29., spadła aż o 15 miejsc. Istna równia pochyła.


Co w tej sytuacji robić? Podzielam pogląd prezesa polskiego oddziału TI, że „należy doprowadzić do tego, żeby istniejące instytucje wykonywały swe obowiązki”, ale jednocześnie uważam – w odróżnieniu od prof. Kamińskiego – iż nie należy czekać na to, czy „to będzie za mało” i wtedy dopiero „myśleć o tym, żeby stworzyć coś specjalnego”. Już teraz bowiem trzeba nie tylko myśleć, ale także działać, by zahamować staczanie się Polski w kolejnych IPK na coraz dalsze miejsca. Od tego przecież jak nas widzą i będą widzieć, zależy, jak o nas piszą i będą pisać.


Jest z czego brać przykład. Można sięgać do doświadczeń nieodległych krajów skandynawskich, które od początku sporządzanie IPK znajdują się w czołówce krajów o najmniejszej korupcji. Warto także korzystać z doświadczeń kraju dalekiego, jakim jest Hongkong, który skutecznie przekształcono z obszaru o szalejącej korupcji w kraj sytuujący się (wraz z Irlandią) między Niemcami a Austrią i Stanami Zjednoczonymi. Po powrocie z jubileuszowej konferencji zorganizowanej w 25-lecie istnienia tamtejszej Niezawisłej Komisji do Walki z Korupcją – o której pisałem wcześniej (por. „Test słoneczny”, Decydent, wrzesień 1999) – kopie wszystkich materiałów udostępnionych uczestnikom przekazałem Biuru ds. Przestępczości zorganizowanej Ministerstwa Sprawiedliwości RP. Żywię nadzieję, że dokumenty te nie spoczywają na półce, lecz są uważnie analizowane, co pomoże we wprowadzaniu ładu instytucjonalnego i funkcjonalnego wymierzonego w korupcję występującą w Polsce.


Równocześnie z opublikowaniem IPK opublikowany został przez Transparency International nowy indeks – Bribe Payers Index, co w tłumaczeniu na polski brzmi bardziej dosadnie: Indeks Łapowników (IŁ). Indeks ten dotyczy 19 krajów będących największymi światowymi eksporterami i tylko dlatego, że Polska do nich nie należy, to nie ma jej na liście. I znowu kraj skandynawski – Szwecja znajduje się na czele listy, jako postrzegany, że płaci łapówki w najmniejszym stopniu; nb. na liście nie ma kraju-ekspotera niepłacącego łapówek w ogóle. Szwecji towarzyszą, z nieco gorszym wynikiem, Australia i Kanada, zaś u dołu listy znajdują się Włochy, Tajwan, Korea Południowa i Chiny.


Oba indeksy IPK oraz IŁ to dwie strony tego samego medalu – stwierdzono w Biuletynie TI. Podczas gdy IŁ obejmuje kraje, które płacą łapówki innym, IPK prezentuje kraje, które od innych biorą łapówki, tj. kraje, których oficjalni przedstawiciele wykorzystują sprawowane przez nich urzędy do osiągania prywatnych korzyści. Innymi słowy: kraje, których decydenci (jak niektórzy w Polsce) traktują podejmowane decyzje jako towar, który przedstawiciele eksporterów (i nie tylko) mogą nabywać za stosowną – a raczej niestosowną – cenę.


„Zapewnienie zgodności słów i czynów (integralności) na styku światów gospodarki i polityki – pisze na podstawie badań, w których uczestniczyło 257 ekspertów z 49 krajów holenderski badacz L.W. Huberts na łamach „Crime, Law & Social Change”, vol. 29: 209-224 – wymaga stosowania strategii i metod zarówno ekonomicznych, jak i edukacyjnych, kulturalnych, organizacyjnych, politycznych i prawnych. Tylko łączne ich stosowanie zapewnić może skuteczne zwalczanie korupcji i łapownictwa. Dla administracji publicznej efektywność i ekonomiczność zawsze były i będą ważne. Dla demokratycznych rządów i administracji legitymizacja jest również istotna. Ludzie muszą być zdolni do uczestnictwa w podejmowaniu decyzji, a polityka rządu musi być akceptowalna przez społeczeństwo. Z tego względu do wymienionych powyżej kryteriów należy dodać integralność. Od polityków i osób sprawujących funkcje publiczne oczekuje się, że postępować będą zgodnie z explicite określonymi standardami etycznymi. Co czynić powinni’ – stwierdza cytowany autor.


Wojciech Gasparski

W wydaniu 6, luty 2000 również

  1. W SEJMIE

    Czy wojsko samo się obroni?
  2. NIEPOTRZEBNY LOBBING?

    Bell nie był zainteresowany
  3. DYPLOMACJA

    Wyjście z kryzysu
  4. MOIM ZDANIEM

    Drogi donikąd
  5. WALKA O TRON

    Buddysta - tak, katolik - nie
  6. ROLNICTWO W UE

    Chłopi, łączcie się!
  7. SPECYFIKA BRANŻY ZBROJENIOWEJ

    Budowanie wizerunku
  8. TYTOŃ

    Lobbysta wśród biurokratów
  9. HAUBICA AS90

    "Chrobry" - wybór z przyszłością
  10. CEC GOVERNMENT RELATIONS

    Jest taki zawód
  11. DOBROCZYNNOŚĆ

    Lokalni darczyńcy
  12. SPRAWA JANA III SOBIESKIEGO

    Czy można ukraść sukces papierosom?
  13. KRÓLEWSKA WOJNA NERWÓW

    Interes na marginesie Europy
  14. SZTUKA MANIPULACJI

    Dobrodziejstwa perswazji
  15. ARCHIWUM KORESPONDENTA

    Romans lobbingowy
  16. DECYZJE I ETYKA

    A imię jego czterdzieści i cztery
  17. FINANSOWANIE PARTII

    Podatki i cegiełki
  18. IMPONDERABILIA

    Sfery wrażliwe
  19. MILITARIA I OBRONNOŚĆ

    Armia musi mieć prestiż