Jest to jedna z wielu książek o walczącym z Niemcami Leningradzie w warunkach blokady. Ale zarazem inna. Najsłynniejsza saga Aleksandra Czakowskiego pt. „Blokada” jest o najwyższych eszelonach ZSRR, o wojsku, o leningradzkiej elicie. Ta książka jest o ludziach, o ich uczuciach w tamtych trudnych dniach. Jest to jednocześnie powieść sensacyjna: jednym z głównych bohaterów jest Amerykanin, który z rodzicami, zainfekowanymi bakcylem komunizmu, wyemigrował z USA do krainy wiecznej szczęśliwości czyli do ZSRR. W nagrodę rodzice zostali uznani po latach pobytu za szpiegów amerykańskich, którymi zajął się skutecznie resort towarzysza Berii.

Rzeczony bohater ucieka jako młody chłopiec z transportu na miejsce zsyłki, przybiera nowe nazwisko i robi karierę w Armii Czerwonej. Matka umiera, a on, ujawniając swoje prawdziwe personalia synowi strażnika w więzieniu, przy jego pomocy spotyka się z ojcem. Posiadacz tajemnicy osacza naszego bohatera i wymusza na nim obietnicę, że ten pomoże mu uciec do USA. W międzyczasie obaj zakochują się w tytułowej Tatianie, siostrze sympatii Aleksandra, która wybiera na męża Aleksandra a odrzuca wrednego Dymitra.

Książka przedstawia warunki życia w Leningradzie w czasie blokady, gdzie wprawdzie nie ma co jeść, ale kwitnie gorące i bardzo subtelnie opisywane uczucie między Tatianą a Aleksandrem. Zdolnemu oficerowi Armii Czerwonej udaje się wywieźć z głodującego Leningradu zarówno Tatianę jak i jej siostrę, a swoją sympatię, Daszę. Ta ostatnia jednak umiera na gruźlicę. Aleksander i Tatiana pobierają się.

Nie jest to jednak tylko książka o wojnie, o tragizmie miasta, o niebywale ciężkich warunkach życia w stalinowskim ZSRR. Jest to przede wszystkim wzruszająca książka o wielkim uczuciu dwojga ludzi, którzy chcą wydostać się z radzieckiego raju i wyjechać do Stanów. Kochają się bezgranicznie, a jednocześnie w rozmowach ranią się boleśnie. W tle powieści jest krwawa radziecka bezpieka NKWD, którą muszą obejść, by wyjechać. W tle jest też głód, prymitywne warunki życia i agresja w rodzinie, choć jest i ludzka solidarność.

Koniec jest mało optymistyczny: Dymitr donosi na Aleksandra do NKWD, ten ostatni znika w tajemniczych okolicznościach, Tatiana i Dymitr, przy pomocy amerykańskiego lekarza uciekają z ZSRR, choć Dymitr ponosi zasłużoną karę i ginie z rąk patrolu NKWD, natomiast Tatiana dociera do USA. Reszta losów bohaterów w kolejnym tomie sagi pt. „Tatiana i Aleksander”.

Zresztą, sama autorka jest postacią interesującą. Zna ZSRR z autopsji, bowiem w wieku 10 lat, w 1973 roku, wyjechała do USA z rodzicami i dziadkami, dysydentami. Niestety, na temat jej rodziców i dziadków nic konkretnego nie wiemy, nie znamy też ich nazwisk, a należy pamiętać, że w erze Breżniewa niełatwo było wyemigrować z Raju Wiecznej Szczęśliwości.

                                                                           Jacek Potocki

Paullina Simons, „Jeździec miedziany”. „Świat Książki”, Warszawa 2015