Powieści o akcji sensacyjnej, niepokojąco tajemniczej, nierzadko o zaskakującym zakończeniu.

Atmosfera tej powieści przypomina ducha znakomitego dzieła innego francuskiego noblisty, Alberta Camusa pt. „Obcy”, a do pewnego stopnia również powiew filmu Romana Polańskiego pt. „Frantic”. Chodzi o tę nieuchwytną tajemniczość, narastające napięcie i bezradność, a może tylko spolegliwość głównego bohatera.

Tytuł jest związany z profesją bohaterki, która w którymś okresie swego życia była cyrkówką, jak zresztą i jej mąż, zarysowany w tle powieści, od którego zresztą w niewyjaśnionych okolicznościach uciekła.

Akcja powieści jest pełna zagadek: osiemnastolatek poznaje na policji atrakcyjną dziewczynę, która jest równolegle z nim przesłuchiwana w bardzo tajemniczej sprawie. Poprzez nią zostaje wciągnięty w splot dziwnych wydarzeń, ocierających się o kryminał, choć tak do końca nie wiadomo, o co naprawdę chodzi. Dziewczyna pomieszkuje z nim, by w efekcie zaplanować wspólny wyjazd do Rzymu, w celu rozpoczęcia nowego życia.

Atmosfera powieści to stopniowanie napięcia, tajemnicze wątki, snujące się po Paryżu szemrane postacie. Również narastające zagrożenie, ale autor niczego nie dopowiada do końca. Czytelnik ma ogromne pole do popisu: sam może sobie wymyślić dowolne rozwiązanie.

Przy okazji czuć można atmosferę Paryża, ducha małych kafejek, malowniczych uliczek i powiew zbrodni… I tragiczny koniec powieści, rozgrywający się właściwie na drugim planie.

Na uwagę zasługuje mistrzowskie operowanie słowem, z którym świetnie poradziła sobie tłumaczka.

Dobrze się stało, że zasłużony dla promocji arcydzieł literatury polskiej i obcej, PIW, prawie natychmiast po nominacji, wydał dzieło znakomitego noblisty. Po raz pierwszy książka, napisana przez Modiano w 1992 r. została wydana przez PIW w 1996 r. Teraz PIW wydał równocześnie inną, nie mniej znakomitą powieść Patricka Modiano pt. „Zagubiona dzielnica”.

Przy tym wszystkim, trudno jest pojąć, dlaczego PIW, to ciągle oficyna w likwidacji, mimo że nie ma długów i wydaje corocznie wiele hitów literackich? Czy tylko dlatego obecny, skrajnie liberalny rząd nie może tego ścierpieć, że w nazwie oficyny jest „Państwowy”? No to może rozwiązaniem byłoby zmienić tę nazwę na „Polski Instytut Wydawniczy”! Może wtedy władza przełknie niekwestionowane sukcesy tej zasłużonej dla kultury polskiej, oficyny, z których się nie cieszy, gdyż łamie to ubóstwianą przez spadkobierców Kongresu Liberalno-Demokratycznego, mantrę Balcerowicza, że tylko to, co prywatne, gwarantuje powodzenie?

************

Miłość z Kosmosu – 19.01

O kosmitach na Ziemi pisało już wielu. Kosmici przybywali na naszą planetę w postaci ameby, glonów, straszydeł, wielkich pająków i innych robali. Jednak wyobraźnia autorki tej książki, która ma rozpocząć jakiś cykl, jest naprawdę godna podziwu: kosmici, którzy w ziemskim środowisku wyglądają jak zwykli ludzie, są w rzeczywistości wiązkami skondensowanego światła. Stąd ich nazwa: Luksjanie. Przybyli na Ziemię bez statków kosmicznych, w postaci właśnie wiązek światła.

Na Ziemi przybierają postać super przystojnych mężczyzn i chłopców oraz seksownych panienek. Mają nadludzką siłę, potrafią zaginać przestrzeń i czas, błyskawicznie zmieniać swój zewnętrzny wygląd oraz niezwykle szybko się przemieszczać, a nawet znikać. Na Ziemi nieustannie kontroluje ich Wielki Brat czyli amerykański Departament Obrony.

Akcja powieści rozgrywa się w amerykańskim miasteczku Petersburg, do którego przeprowadza się wraz z mamą młoda dziewczyna z Florydy. Właśnie ona zakochuje się w młodym kosmicie o wiele mówiącym imieniu Daemon (czytaj Demon) Black. Rzecz w tym, że Luksjanom nie wolno zadawać się z ludźmi, gdyż każdy bliższy kontakt z istotą ludzką pozostawia na tej ostatniej świecący stygmat, dzięki któremu mogą do Luksjan dotrzeć ich odwieczni wrogowie, ponurzy książęta ciemności Arumianie. Frapującym wątkiem książki jest właśnie wzajemne poszukiwanie się Luksjan i Arumian, by stoczyć walkę na śmierć i życie. Skuteczną bronią przeciwko Arumianom jest właśnie tytułowy obsydian, rzadki, ale zabójczy minerał z Kosmosu.

Głównym wątkiem książki jest rozwijający się romans między główną bohaterką Kate, a Luksjaninem w ludzkiej skórze wspomnianym Daemonem. Z pewnością nastolatkowie będą śledzić ten wątek książki z zainteresowaniem.

Bo jest to właściwie powieść dla młodzieży, napisana delikatnie i ze zrozumieniem ich problemów w momencie wchodzenia w dorosłe życie. Trudno jest przetłumaczyć taką książkę: zawiera ona młodzieżowy żargon, raczej nowe określenia, ale tłumaczka wykonała kawał dobrej i potrzebnej roboty. Choć w kilku miejscach zastosowała ona najbardziej zdradliwą przy tłumaczeniach metodę „kalki”. Można było bowiem przetłumaczyć zamiast „dobrze wyglądasz” na „jesteś przystojny”. Należy przymknąć oko na sformułowanie „jesteś zarąbisty”, które tłumaczka użyła najwyraźniej ze względu na „poprawność polityczną” zamiast stosowanego dzisiaj raczej powszechnie w środowisku młodzieżowym terminu „jesteś zaj….

Książkę czyta się!

*************

Poirot po raz ostatni – 12.01

Herkules Poirot to symbol powieści kryminalnych Agaty Christie.Jego postać wypełnia treść prawie 40 tytułów, a po raz pierwszy pojawiła się w napisanej w 1920 r. powieści „Tajemnicza historia w Styles”. „Kurtyna” to ostatnia powieść z udziałem genialnego, małego Belga. Autorka postanowiła go w niej uśmiercić, ponoć z powodu swego zmęczenia bohaterem.

Ciekawe, że akcja powieści, wydanej w 1975 r., a więc kilka miesięcy przed śmiercią Christie, też rozgrywa się w Styles. Z jej kart nasuwa się raczej wniosek, że autorce prawie „wyschły pomysły” na temat Poirota: zwłoki w zamkniętym od środka pokoju, to wątek znany zarówno z jej wcześniejszych powieści jak i z opowiadań Arthura Conan Doyle’a o Sherlocku Holmesie. Jednak sam motyw główny powieści jest frapujący: seria licznych morderstw, dokonanych w dwóch miejscowościach przez ludzi przypadkowych i raczej uczciwych, a nawet bliskich członków rodziny.

Uważny czytelnik może znaleźć wskazówki na temat sprawcy w rozwijającej się na kartach książki akcji. Ale rozwiązanie jest dość niecodzienne, a nawet zaskakujące. Warto prześledzić rozwój wydarzeń i wysilić się na samodzielne rozwiązanie tajemnicy tych zbrodni.

Jak zwykle w powieściach Christie, zarysowane zostały głębokie portrety psychologiczne postaci, atmosfera angielskiego środowiska oraz talenty Herkulesa Poirota. Uśmieszek politowania może wzbudzić brana poważnie w środowisku angielska tytułomania: nadal funkcjonują tam różni kapitanowie czy pułkownicy, którzy przeszli w stan spoczynku dwadzieścia lat wcześniej.

Sam Poirot nastraja czytelnika filozoficznie, mówiąc o swojej starości czy fizycznej niesprawności, kontrastującej z bezkonkurencyjnie skuteczną akcją szarych komórek. Zakończenie powieści stawia Poirota tym razem w roli niecodziennej, której też nie powinno się zdradzać potencjalnemu czytelnikowi. Zresztą, rozwiązanie intrygi nie jest przeznaczone dla wszystkich postaci, występujących w powieści, a których w poprzednich utworach Agata Christie gromadziła zwykle razem w salonie, w celu przekazania im prawdy. Tym razem nikt nie wie i nie dowie się, o co chodzi. Z wyjątkiem kapitana Hastingsa, takiego „doktora Watsona” Herkulesa Poirota, któremu mały Belg wyjaśnił zagadkę morderstw w liście, zdeponowanym u notariusza.

A jak świat przywiązał się do Herkulesa Poirota, może świadczyć fakt, że po ukazaniu się tej powieści w gazecie „New York Times” w dniu 6 sierpnia 1975 r. pojawił się symboliczny nekrolog popularnego detektywa.

Miłośnicy twórczości Agaty Christie będą mieli kolejną ucztę intelektualną, czytając tę książkę.

**********

Wszystko o Bożym Narodzeniu – 5.01

Na samym początku autor zadaje tzw. pytanie wyjściowe: czy trzej królowie naprawdę istnieli czy jest to tylko legenda? Grzegorz Górny odpowiada na to pytanie wyczerpująco. Nie jest to łatwe, gdyż wzmianka o trzech królach jest tylko w Ewangelii według św. Mateusza i nigdzie więcej. Autor szczegółowo przedstawia sylwetkę ewangelisty, omawia wspomniany zapis i przytacza argumenty, przemawiające za jego prawdziwością. Z drugiej strony jednak zmuszony jest przyznać, że na temat samego źródła czyli Ewangelii informacji jest niewiele. Stąd więc wiele miejsca poświęca kwestii wiarygodności dzieł ewangelistów; są to bardzo interesujące i kompetentne rozważania, z których płynie wniosek, że wydarzenia opisane przez ewangelistów są mocno osadzone w historii ówczesnego Izraela.

Autor analizuje również na tle ówczesnych wydarzeń i źródeł historycznych zapisy o narodzinach Jezusa, ucieczkę do Egiptu czy śmierć tzw. młodzianków.

Fascynująca jest sprawa tzw. zaszyfrowanych proroctw na temat nadejścia Mesjasza, jakie pojawiały się w księgach biblijnych przed narodzinami Jezusa. Późniejsze fakty z jego życia pokrywały się dokładnie z treścią aż 48 proroctw mesjańskich, zwłaszcza zaś z zapisami tzw. rękopisów z Qumran, sporządzonych przez członków żydowskiej sekty esseńczyków.   

Grzegorz Górny wyjaśnia rozumienie terminu „Mesjasz” w judaizmie, które niejednego czytelnika może zadziwić, sporo miejsca poświęca także charakterystyce trzech królów, ich pochodzeniu i motywom wyprawy do Betlejem. Czy oni byli królami, magami czy mędrcami? Odpowiedź na to pytanie też znajdujemy w książce.

Kwestią, która wywołuje do dzisiaj spory wśród teologów, jest data urodzin Jezusa. Interesujące wywody na ten temat z pewnością zaspokoją ciekawość czytelnika. Wywody te kończą się konkluzją, że data 25 grudnia jest prawdopodobna, ale nie jest pewna czyli w tym zakresie „sprawa ciągle jest otwarta”.

A jak w rzeczywistości było ze słynną gwiazdą betlejemską? Ta sprawa została już wyjaśniona przez astronomów, choć dla wielu czytelników wyjaśnienie może nie pokrywać się z powszechnie przyjętą tradycją.

Wraz z Grzegorzem Górnym badamy również sekrety Betlejem: stajenkę, pokłony oddawane Dzieciątku przez zwierzęta, poznajemy genezę i historię Groty Mlecznej i Bazyliki Narodzenia Pańskiego. Wreszcie dowiadujemy się wielu interesujących szczegółów o królu Herodzie, niechlubnym uczestniku wydarzeń związanych z narodzinami Jezusa.

Ważne jest przypomnienie końcowe: Dzień Trzech Króli, czyli Święto Objawienia Pańskiego, jest najstarszym świętem ustanowionym przez Kościół. Początkowo było ono ściśle związane z Bożym Narodzeniem. Dopiero od końca IV wieku zaczęto je obchodzić jako święto odrębne, chcąc podkreślić w ten sposób stopniowe objawienie się Boga całemu światu.

Bardzo interesująca i wartościowa książka, przybliżająca zarówno wierzącym jak i niewierzącym wiele nieznanych elementów wiary. Poza tym, bardzo elegancko wydana, zawierająca wiele kolorowych zdjęć i rycin z epoki.

                                                                                              Jacek Potocki

Grzegorz Górny, „Trzej królowie. Dziesięć tajemnic: sekrety Bożego Narodzenia”, Wydawnictwo Rosikon Press, Warszawa 2014

Komentarze: decydent@decydent.pl