W filmie położony został silny akcent na uczucie, jakie łączyło Krzysztofa Kamila Baczyńskiego i Barbarę Drabczyńską.

**********

Dwa demony Syrii – 4.11

Od miesięcy światowe media nie ustają w relacjach z Syrii. Rząd prezydenta  Baszara al-Asada toczy walkę z opozycją, która podniosła rękę na totalitarny reżim po „Arabskiej Wiośnie”. I to jest ten pierwszy demon, któremu miała być poświęcona książka. Jej ujawniona jedynie z inicjałów bohaterka pisze o samowoli reżimu, walczącego z narodem przy pomocy złowieszczej służby bezpieczeństwa, tzw. muchabaratów, którzy porywają spokojnych ludzi z ulicy torturują ich, a nawet mordują bez sądu, by zastraszyć naród, dla wybicia mu z głowy wszelkich złych myśli o dynastycznej władzy. Te potworne praktyki dosięgają również bliskich bohaterki: ojca, narzeczonego, nawet małoletniego brata. Dosięgają one też codziennie, wręcz rutynowo, setek tysięcy Syryjczyków, którzy „nie znają dnia ani godziny”, kiedy znikną z pola widzenia bliskich, by znaleźć się w podziemnych katowniach prezydenckiego pałacu.

By przetrwać, Syryjczycy zamykają się w sobie i uciekają do kręgu rodzinnego. I tu jest ten drugi demon, uwidoczniony niejako w tle. Uważny czytelnik zorientuje się, że w hermetycznym świecie islamskiej rodziny może kryć się koszmar niemniejszy, niż na ulicy. Nowocześnie myśląca matka bohaterki wyszła za mąż z miłości za człowieka z dość prostej rodziny i natychmiast spotkała się w wrogim przyjęciem ze strony teściowej, starych ciot w zasłonach zakrywających twarze i innych pociotków.

Bohaterka i jej siostra nieustannie były tłamszone przez matkę ojca, że zbyt swobodnie się zachowuję, że zbyt wyuzdanie się ubierają, że same dobierają sobie przyszłych mężów a powinny wyjść za wyznaczonych przez rodzinę kuzynów, że po prostu odstają od porządnych muzułmanek. Przy okazji czytelnik ma okazję dowiedzieć się, jak na co dzień żyje muzułmańska rodzina, jak jest glajchszaltowana przez babkę i wspomniane stare cioty. I jak nowocześnie myślące jednostki muszą się kryć ze swoimi uczuciami i poglądami, gdyż ostateczne rozwiązanie może polegać na podcięciu im gardła przez innych członków rodziny dla „obrony honoru”. Książkowa „droga przez mękę” to niekoniecznie ucieczka przed reżimem zwłaszcza, że kroplą, która przelała czarę goryczy, była nietolerancja ze strony islamskiej rodziny wobec bohaterki, a potem wobec jej młodszej siostry.

Książka zmusza do refleksji i postawienia pytania, co jest straszniejsze: al-Asad czy nietolerancyjna rodzina kierująca się w swym życiu zasadami sprzed tysiąca lat? Przed Asadaem można było uciec do domu, a przed ową rodziną? Bohaterce pozostała więc jedynie ucieczka do Libanu. Poza tym, al-Asad na pewno wcześniej czy później nieuchronnie skończy marnie jak inni dyktatorzy. I temu może autorka tylko przyklasnąć. Ale co począć z rodziną?

W tej ważnej i na czasie wydanej książce, przedstawiona została sytuacja bez wyjścia młodej kobiety, która nie chce żyć ze swoistym kółkiem w nosie, przykuta zardzewiałym łańcuchem do równie zardzewiałej tradycji.

Jacek Potocki

Fayza D. i Djenane Kareh Tager, „Droga przez piekło. Od Syrii Asadów po obozy w Libanie”. Tłum. Krystyna Szerzyńska-Maćkowiak. Prószyński i S-ka. Warszawa 2014