Dochodzi do starej prawdy, że najlepsze informacje są u źródła, więc z całą rodziną wybiera się do Kenii, gdzie w małym miasteczku Iten szuka inspiracji i poprawia swą kondycję.

***************

Saga pewnego rodu – 10.06

Literatura narodów byłej Jugosławii, poza utworami noblisty Ivo Andricia, jest u nas raczej mało znana. Obecnie popularyzuje ją oficyna „Pogranicze” w serii „Meridian” i chwała jej za to! Jest to bowiem literatura niezwykle bogata w treści, barwna i wzbogacająca horyzonty. Omawiana powieść to oparta na wydarzeniach autentycznych, pierwsza książka sagi rodziny sefardyjskich Żydów, która wyemigrowała z Hiszpanii do Bośni i Hercegowiny. Autorka ma żydowskie korzenie, dlatego tak oddała realia środowiska.

Akcja powieści rozpoczyna się w dniu zamachu na arcyksięcia Ferdynanda w Sarajewie, a kończy się wraz z wyzwoleniem Belgradu spod okupacji niemieckiej. Ta liczna, żydowska rodzina, której siedmioro dzieci zrobiło różne kariery zawodowe: od znanej i wziętej modystki do światowej sławy primabaleriny, sama w sobie może być tłem do filmu. Zresztą powieść została sfilmowana.

Bazą i ratunkiem dla bohaterów powieści, zarówno w radości jak i w nieszczęściu, była rodzina i religia. Niestety, była nacechowana hermetycznym stosunkiem do innych wyznań, a perspektywa poślubienia przez panienkę-Żydówkę katolika czy prawosławnego uważana była za klęską rodzinną. Zresztą, po drugiej stronie stosunek do przedstawicieli wyznania mojżeszowego był podobny, a współmałżonek-innowierca, spotykał się z totalnym bojkotem ze strony większości rodziny aż po grób.

W tle wydarzeń familijnych przewija wielka i mała polityka: zwłaszcza wydarzenia II wojny światowej, lata okupacji Jugosławii przez Niemców czy w działania ustaszy, wprowadzających w życie na swym terenie hitlerowską politykę eksterminację Żydów. Ustasze to bezlitośni mordercy, ale w powieści również wielkimi zbrodniarzami okazują się inni sojusznicy Hitlera – Bułgarzy, bezlitośnie pustoszący Serbię.

I wspaniale zarysowane ludzkie charaktery: z jednej strony porządni ludzie, pomagający innym nawet z narażeniem własnego życia, a z drugiej strony hieny, żerujące na ludzkim nieszczęściu, jak zresztą pod każdą szerokością geograficzną.

Barwny język i doskonałe tłumaczenie dopełniają wartość tej wciągającej czytelnika książki.

Kobiety mężczyzn władzy – 3.06

Władza przyciąga pieniądze i… kobiety. To stara, ponadczasowa prawda. Ta książka, druga w cyklu „Kobiety dyktatorów”, została poświęcona kobietom słynnych jedynowładców: Fidela Castro, Saddama Husajna, Ajatollaha Chomeiniego, Slobodana Milosevicia, Kim Dzong Ila oraz Osamy bin Ladena. Z tego grona Castro, Husajna i Kima można zaliczyć do grupy rozpasanych rozpustników, zmieniających kochanki jak rękawiczki, natomiast pozostała trójka, to ludzie rodzinni, bez kochanek „na boku”.  Z tym, że Osama bin Laden, zgodnie z przyzwoleniem islamu, miał prawie przez całe życie cztery żony.

Tylko Mira Marković, żona Slobodana Milosevicia, miała wpływ na politykę, a nawet ogromny wpływ: podczas rokowań w Dayton nad pokojem w Bośni i Hercegowinie, serbski dyktator każde posunięcie konsultował z żoną. Pozostałe panie były całkowicie odsunięte od wpływu na politykę i decyzje swych partnerów: żona Chomeiniego skrzętnie pilnowała swej prywatności, żony bin Ladena prawie nic nie wiedziały o jego działalności, a kochanki i żony Castro, Husajna i Kima były trzymane „na dystans” od polityki, a jeśli któraś z nich usiłowała coś załatwić z „wodzem”, przywoływano ją do porządku.

Formalnie, jest to książka o kobietach dyktatorów. Faktycznie zaś o szerokim życiu prywatnym dyktatorów, toczącym się na tle ich aktywności politycznej.

Chomeini był bogobojnym, ortodoksyjnym ajatollahem, zakochanym w swojej żonie do ostatnich chwil swego życia, Osama bin Laden był rzadkim gościem w domu, a jak już znalazł się w kręgu rodzinnym, stosował ostry rygor wobec swoich dzieci; synowie kilkakrotnie uciekali z tego powodu z domu.

Natomiast Castro, Husajn i Kim byli przekonani, że im wszystko wolno: rozbijali małżeństwa, często rozkazywali swym ochroniarzom porywanie wybranek z ulicy, zyskiwali ich przychylność drogimi prezentami. W wielu przypadkach mieli w nieformalnych związkach dzieci, mimo funkcjonowania oficjalnych rodzin. Ciekawe, że ich wybranki były całkowicie pod ich urokiem, nie czując z powodu związku z liderem, ani dyskomfortu, ani wstydu. Jedną z kochanek Fidela CIA zwerbowała do jego otrucia, jednakże kobieta, zakochana w kubańskim dyktatorze, w ostatniej chwili odstąpiła od wykonania zadania.

Książka zawiera wiele unikalnych informacji nie tylko o „kobietach dyktatorów”, ale i o samych dyktatorach, będąc wartościowym przyczynkiem do poznania historii współczesnej. Autorka zebrała te informacje nie tylko w wyniku analizy różnych publikacji, ale i z rozmów z ludźmi z bliskiego otoczenia i z członkami rodzin polityków i ich wybranek. Niektórych nazwisk swych informatorów ze zrozumiałych względów, autorka nie ujawnia.

                                                                                                                      Jacek Potocki

Diane Ducret. „Kobiety dyktatorów 2.” Tłum. Anna Maria Nowak.

Wydawnictwo Znak, Kraków 2013.