Książka rozpoczyna się opisem tego miasteczka i jej mieszkańców, a także pewnych odwiecznych zwyczajów (papierowe miasteczko dla zmarłych, dość wiernie odzwierciedlające rzeczywistość). Te zwyczaje spowodowały powstanie szeregu specjalistycznych zawodów.

Na uwagę czytelnika zasługuje też waga, jaką Chińczycy przywiązują do jedzenia, ich posiłki oraz ulubione miejscowe przysmaki, np. tofu, czy tamtejsze obrzędy, które niejednokrotnie zbliżały się do szamanizmu.

Interesujące dla polskiego czytelnika może być puszczanie lampionów, na rzece w Święto Duchów, czy plenerowe przedstawienia operowe, które odbywały się też nad rzeką. Przy okazji, można dowiedzieć się o swataniu młodych par i o rodzinnych spotkaniach, a także o odpowiednich, tj. ceremonialnych prezentach dla starszych i młodszych sióstr, na które dość trudno było wygospodarować środki przy dość powszechnej biedzie. Autorka pisze też o „zrękowinach w łonie matki”, kiedy to rodzice „obiecują” drugiej rodzinie jako narzeczonego lun narzeczoną dziecko jeszcze nienarodzone, o czym dziecko dowiadywało się dopiero, gdy było dorosłe.

Ważna była też i nadal w Azji jest, zasada starszeństwa oraz zasada niekwestionowanego znaczenia rodziny, która podejmuje decyzje za jej członków, a zwłaszcza za kobiety, traktowane w Chinach dość instrumentalnie. W książce jest też fragment o jarmarku świątynnym ku czci bogini płodności Niangniang oraz o przestrzeganiu przez lokalną władzę zasad i pielęgnowania cnót.

Wreszcie można doczytać się do zasady bicia żon, ustalonej ponoć przez Niebiosa, oraz do fragmentów, dotyczących miejsca w społeczeństwie starego dziadka-rolnika i jego przyjaźni z malutką, trzyletnią autorką powieści.

Sytuacja w rodzinie po śmierci babki. Autorka pisze o swoim dziecięcym łakomstwie, opisuje też swój dom jako „ponury i niegościnny”. Warto też zapoznać się z historią „młodziutkiej żony”, czyli 12-letniej dziewczynki, wydanej za dorosłego brata autorki. Jej matka zadręczyła tę „młodziutką żonę” na śmierć: biła ją, przypalała jej stopy, kąpała we wrzącej wodzie do nieprzytomności dziewczynki; uznała ją za czarownicę i rozgłaszała to wszem i wobec. Teściowa była  niedobrą, choć na pierwszy rzut oka, normalną chińską kobietą. Natomiast dość dziwny był „Drugi wuj You”: rozmawiał spokojnie z psem i wróblami, natomiast do ludzi miotał nieustanne przekleństwa. Tak dziwnie żył, jak dziwnie się zachowywał: w niechlujstwie.

Autorka odkryła, że „Drugi wuj You” okrada rodzinę. Autorka poświęca sporo miejsca sąsiadowi, Fengowi Krzywej Gębie, który, ku zdziwieniu wszystkich, ożenił się z miłości i miał dzieci. Feng pracował we młynie, a żona młynarza była przeciwna żonie Fenga, która też mieszkała we młynie, nawet uczyniła Fengowi z tego powodu karczemną awanturę.

Bardzo wartościowa jest nota końcowa o autorce, pióra tłumaczki książki.

Interesująca książka, ukazująca życie w Chinach, które z pewnością są inne, niż kraje z kręgu naszej cywilizacji.

                                                                                              Jacek Potocki

Xiao Hong, „Opowieści znad rzeki Hulan”. Tłum. Magdalena Stoszek-Deng. Wydawnictwo „Państwowy Instytut Wydawniczy”, Warszawa 2021, s. 252